U Nacrtu zakona o izmjenama i dopunama Zakona o izvršnom postupku Republike Srpske, koji bi danas trebalo da se nađe pred poslanicima Narodne skupštine RS, izbrisani su pojedini stavovi člana 166 prema kojima građani RS nisu mogli da naplate potraživanja po izvršnim presudama iz budžeta RS, opština i gradova.
Ustavni sud RS još 2016. godine utvrdio je da su pojedini članovi Zakona neustavni. Konkretno, ovim članom, stavom 8, definisano je da se „prinudno izvršenje na teret sredstava budžeta RS, gradova i opština, sprovodi do visine iznosa na poziciji budžeta predviđenoj za te namjene, u skladu sa Zakonom o izvršenju budžeta RS, gradova i opština“.
Takođe, spornim stavom 9 bilo je navedeno da se „u budžetu Republike, gradova i opština, za svaku fiskalnu godinu obezbjeđuju sredstva na ime izvršenja pravosnažnih sudskih presuda, sporazuma o priznanju krivice ili zaključenih poravnanja pred sudom ili drugim nadležnim organom, u skladu sa Zakonom o budžetskom sistemu, Zakonom o izvršenju budžeta i odlukom o usvajanju budžeta Republike, gradova i opština za odgovarajuću fiskalnu godinu“.
„Po ocjeni Suda, evidentan je javni interes Republike da, zbog velikog duga, a očiglednog nedostatka raspoloživih sredstava u budžetu RS, gradova i opština za isplatu cjelokupnog duga svima po okončanju izvršnog postupka ograniči izvršenje pravosnažnih odluka i na taj način obezbijedi normalno funkcionisanje svih nadležnosti navedenih nivoa vlasti. Ovaj princip je doveden u pitanje zato što osporenim zakonskim odredbama nije određen obavezan minimum sredstava koji su RS, gradovi i opštine koji imaju izvršne odluke, dužni da u svojim budžetima predvide za njihovu isplatu“, stoji u obrazloženju Ustavnog suda RS.
Neustavni Zakon omogućio je navedenim nivoima vlasti da proizvoljno planiraju novčana sredstva za izvršenje pravosnažnih odluka, a da pritom građanima nije pružena bilo kakva garancija kada će u budžetu biti novca za isplatu.
Takođe, i osnovni sudovi u RS uputili su inicijativu Ministarstvu pravde RS da se preciznije definiše pojam vjerodostojne isprave, odnosno da to može da bude i račun ili izvod za telekomunikacione usluge i RTV taksu.
„Razlog za ovu intervenciju je činjenica da se pred osnovnim sudovima u RS u toku svake godine u prosjeku podnese oko 25.000 tužbi u sporovima male vrijednosti, od čega je u oko 16.000 tužbi, u kojima vrijednost spora ne prelazi 1.500 KM, jedini predloženi i izvedeni dokaz neplaćeni račun ili izvod za telekomunikacione usluge i RTV taksu, na osnovu kojeg dokaza je sud uvažio postavljeni tužbeni zahtjev“, stoji u obrazloženju.
Dodaje se da bi valjano definisanje omogućilo da sudski sproovi budu efikasniji i ekonomičniji. Ovo rješenje rasteretilo bi sudove za oko 16.000 tužbi godišnje u parničnim predmetima, a što čini u prosjeku 10 odsto predmeta od ukupnog broja predmeta.
